«معاني كلمات فصل زيبايي آفرينش»
*دستگير:ياري دهنده *بني آدم:فرزند آدم
*پوزش پذیر:پذیرنده پوزش پرستار:فرمانبردار
*الهيّت:خداوندي *تأمل:انديشيدن
*متفق:هم نظر،موافق *بشر:انسان
*كريم:بخشنده *متفق:هم نظر،موافق
*كٌنه:ذات *منتها:نهايت
*مٌحال:غير ممكن *ماهيّت:هويّت،ذات
*ماورا:فراتر *جلال:شكوه
*جمال:زيبايي *بصر:چشم
*به تدريج:كم كم *خشت:آجر
*طنين:آوا،صدا *توفنده:خشمگين*
دلگير:غصّه دار *بي ريا:بدون آلايش
*بوريا:نوعي حصير *ارباب:مالكـ
*انبوه:فراوان *غلام:خدمت كار
*آفريننده:خالق *حدقه:كاسه چشم
*جثه:اندام *بر افراشت:بالا برد
*پندار:تصّور *فراز:بالا
*متحد:هم پيمان *انباشته:متراكم
*جلوه:ظاهر،پيدايي *آميخته:مخلوط
*نژند:اندوهگين *نغز:خوب و نيكو
*كامكار:خوشبخت(نوعي گل سرخ) *تماثيل:شكل هاوتصويرها
*هجر:دوري،جدايي *صورتگر:نقاش
*بي تاب:بدون تحمل *افق:كرانه آسمان
*بهت:حيرت و شگفتي *طراوت:تازگي
«آرايه هاي فصل زيبايي آفرينش»
ü تحميديِّه:نوشته اي كه با سپاس وستايش خداوند آغاز شود و گاهي در قالب شعرو گاهي در قالب نثر مي آيد را تحميديّه مي گويند.مانند شعر"به نام خدایی که جان آفرید"
ü تلميح:شاعر يا نويسنده گاهي براي زيباتر شدن و تأثير گذاري بيشتر نوشته به طور غير مستقيم از آيات،عبارات،احاديث و...استفاده ميكنند كه به آن تلميح مي گوئيم.مثال:
"گلستان کند آتشی بر خلیل گروهی بر آتش برد زآب نیل"
«مصراع اول اشاره به داستان حضرت ابراهیم و مصراع دوم اشاره به غرق شدن فرعونیان در آب نیل»
"یکی را به سر بر نهد تاج بخت یکی را به خاک اندر آرد ز تخت"
«...توتی الملک ممن تشآء تنزع الملک ممن تشاء...:حکومت و فرمانروایی را به هرکس بخواهد می دهد و از هرکس بخواهد پس میگیرد.»
"دوستی از من به من نزدیک تر از رگ گردن به من نزدیک تر"
«نحن اقرب الیه من حبل الورید:ما از رگ گردن به شما نزدیک تر هستیم»
"به نام خدایی که جان آفرید سخن گفتن اندر زبان آفرید"
«خلق الانسان،علمه البیان:انسان را آفرید و به او قدرت تکلم و بیان داد.»
ü مراعات النظير:گاهي در يك نوشته شاعر يا نويسنده كلماتي به كار مي برند كه باهم ارتباط دارند و مرتبط هستند به اين ارتباط مراعات نظيرمي گويند.مثال:
"پرستار امرش همه چیزو کس بنی آدم و مرغ و مورو مگس"
"ماه برق کوچکی از تاج او هر ستاره پولکی از تاج او"
"رعد و برق شب طنین خنده اش سیل و طوفان نعره طوفنده اش"
"گفت آری خانه او بی ریاست فرش هایش از گلیم و بوریاست"
"عقل ها حیران شود کز خاک تاریک نژند چون بر آید این همه گل های نغز کامکار"
"مثل قصر پادشاه قصه ها خشتی از الماس و خشتی از طلا"
ü تضاد:زماني كه دو كلمه در وجويت باهم مخالف باشند و در نوشته به كار روند آرايه تضاد يا طباق را مي سازند.مثال:
"گلستان کند آتشی بر خلیل گروهی بر آتش برد ز آب نیل"«آب وآتش»
"برق از شوق که میخندد بدین سان قاه قاه ابر از هجر که میگرید بدین سان زار زار"«قاه قاه و زار زار»
ü تكرار:وقتي در نوشته يك كلمه چند بار به كار رود(مانند:قاه قاه)آرايه تكرار را به وجود مي آورد.مثال:
"به درگاه لطف و بزرگیش بر بزرگان نهاده بزرگی ز سر"«تکرار بزرگی»
ü تناقض يا پارادوكس:آوردن دو لفظ يا معني در كلام كه متناقض با يكديگر باشندوآوردن آنها در يك جمله نوعي تضاد را ايجاد كند آرايه تناقض يا پارادوكس را مي سازد.مثال:جیب هایم پراز خالی است،تاج گدایی،فریاد بی صدا
ü موازنه:اگراجزاي مصراع اول با مصراع دوم هم آهنگ و هم وزن باشد موازنه به وجود مي آيد.مثال:
"برق از شوق که میخندد بدین سان قاه قاه ابر از هجر که میگرید بدین سان زار زار"
"چون نپرسی کاین تماثیل از کجا آمد پدید چون نجویی کاین تصاویر از کجا شد آشکار"
ü موازنه ترصيع:اگر اجزای مصراع ها هم آهنگ باشد و حروف پاياني آنها مانند هم باشد موازنه ترصيع است.
ü حس آميزي:زماني كه حواس را در هم آميخته و يك جمله مي سازيم مانند:بوي آب ميشنوم در واقع از آرايه حس آميزي استفاده كرده ايم.مثال:"بوی آب میشنوم"
ü تنسيق الصفات:آوردن چند صفت براي يك موصوف را آرايه تنسيق الصفات مي گويند.مثال:
"بود اما در میان ما نبود مهربان و ساده و زیبا نبود"«مهربان و ساده و زیبا را برای خداوند آورده است»
ü تتابع اضافات:چند كلمه كه به هم اضافه شده باشند راتتابع اضافات ميگويم.
ü ابداع:اگر يك بيت از شعري بيش از سه آرايه داشت ميگوييم ابداع است.مثال:
"برق از شوق که میخندد بدین سان قاه قاه ابر از هجر که میگرید بدین سان زار زار" «تکرار،تضاد،موازنه،تشبیه،جان بخشی »
ü حاجب:كلمه اي كه قبل از قافيه بيايد و همه ي معني شكل و... آن مانند هم باشد را حاجب ميگويند.
«دانش ادبي درس1»
ساختمان زبان از عناصري تشكيل مي شود.مابايد هنگام خواندن هراثروشنيدن گفتارهر شخص با درنگ نحوه ي گزينش واژه ها و زمينه ي فكري آنرا جست جو كنيم؛پس براي درك بهتر هر اثر بايد به«ساختار»و«محتوا»ي آن توجه كرد.
«دانش ادبي درس2»
اگرچيزي يا كسي را از جهتي به چيزي يا كسي ديگر مانند كنيم در اصطلاح آرايه تشبيه به كار برديم.تشبيه چهار ركن دارد:
ü ركن اول{مشبه}:كس يا چيزي كه به كس يا چيز ديگري مانند مي شود.
ü ركن دوم{مشبه به}:چيز يا كسي كه مشبه به آن مانند شده است.
ü ركن سوم{وجه شبه}:ويژگي مشترك بين مشبه ومبشه به را بيان مي كند.
ü ركن چهارم{ادات تشبيه}:كلماتي كه شباهت را نشان مي دهند.(همچون،مثل،همانند،به سان و...)
ü اگر در تشبيهي وجه شبه و ادات آن حذف شود و مشبه و مشبه به نوعي تركيب اضافي بسازند به آن تركيب"اضافه ي تشبيهي"كي گويند.نمونه ای از تشبیه را در عبارات زیر میبینیم:
"مثل قصر پادشاه قصه ها خشتی از الماس و خشتی از طلا"
"ماه برق کوچکی از تاج او هر ستاره پولکی از تاج او"
"مهربان و ساده و بی کینه است مثل نوری در دل آیینه است"
"پرهای طاووس،مانند دسته گل پر نقش و نگار،رنگارنگ است"
"برق از شوق که میخندد بدین سان قاه قاه ایر از هجر که میگرید بدین سان زارزار"
تهیه کنندگـــــــــــــــــــــــان:
سیده لادن هاشمی،سیده عاطفه حسینی،مینو رمضانی
حلول ماه مهربرشماتبریک وتسلیت باد